Mysz (Mus) – rodzaj gryzoni z rodziny myszowatych (Muridae), obejmujący gatunki występujące głównie w Afryce, Azji i Europie. Mysz domowa jest jedynym gatunkiem tego rodzaju który zamieszkuje obie Ameryki i Australię.
Zwierzęta znane jako: mysz leśna, mysz zaroślowa, czy mysz polna traktowane jako jedne z gatunków „myszy”, w rzeczywistości zaliczane są do odrębnego rodzaju gryzoni: myszarka (Apodemus) jako: myszarka leśna, myszarka zaroślowa, czy myszarka polna.
Mysz domowa (Mus musculus) – gatunek małego ssaka należącego do rodziny myszowatych. Jest gatunkiem synantropijnym, który prawdopodobnie pochodzi od myszy zamieszkującej stepy i tereny półpustynne od północnej Afryki, poprzez południowo-wschodnią część Europy, aż po Wyspy Japońskie. Obecnie znajduje się ją wszędzie tam, gdzie żyje człowiek.
Charakteryzuje się opływowym kształtem, zazwyczaj jednolitą barwą ciała, krótkimi kończynami, oczami rozstawionymi po bokach pyska i stosunkowo dużymi, zaokrąglonymi małżowinami usznymi. Mysz domową zaliczamy do gatunków wszystkożernych. Nie gromadzi zapasów. Gniazda zakłada w budynkach, ale także w sąsiedztwie łąk i pól. Dzięki dużej rozrodczości, braku wysokich wymagań hodowlanych oraz częściowej homologii do człowieka niektóre podgatunki są chętnie wykorzystywane jako zwierzęta laboratoryjne.
Występowanie
Mysz domowa była pierwotnie gryzoniem stepowym i półpustynnym występującym od północno-zachodniej Afryki i południowo-wschodniej Europy, aż po Japonię. Odznaczając się doskonałymi zdolnościami adaptacyjnymi, zadomowiła się w pierwszych rolniczych osadach ludzkich już w czasach prehistorycznych. Dzisiaj uważana jest za gatunek kosmopolityczny – znajduje się na wszystkich kontynentach i najbardziej oddalonych wyspach oceanicznych. Jej obecność została potwierdzona nawet w stacjach naukowych na Antarktydzie.
Budowa
Długość ciała myszy domowej wynosi od 7 do 12 cm, z czego ogon mierzy od 5,5 do 11 cm. Masa ciała mieści się w granicach 15 – 25 g[8]. Wierzch ciała o barwie szarej z lekko żółtawym odcieniem, przechodzi stopniowo w białawy kolor brzucha, gdzie u samic znajduje się 5 par sutków. Ciało gryzonia jest smukłe, o zaostrzonym pysku z włosami czuciowymi (potocznie zwane wąsami), które ułatwiają poruszanie się w ciemności. Uszy są dość długie i cienkie, ogon słabo owłosiony, pokryty pierścieniami łusek ułatwiających wspinaczkę. Zwierzę jest stopochodne, kończyna przednia ma trzy opuszki międzypalcowe, zaś tylna – 4+2 opuszki stępowe. Obie pary kończyn są pięciopalczaste, jednak kciuk przedniej kończyny jest uwsteczniony i pozbawiony opuszki palcowej. Chwytne palce są zakończone pazurami.
Osobniki tego gatunku wydzielają charakterystyczny mysi zapach (podobny zapach ma pot osób z nieleczoną fenyloketonurią).
Ekologia
Mysz domowa żyje najczęściej w skupiskach ludzkich i na polach uprawnych. Latem spotyka się ją głównie wśród zbóż, w ogrodach i sadach, gdzie kopie nory. Jesienią przenosi się do zabudowań gospodarczych, stodół, stajni, piwnic, osiedlając się w rozmaitych zakamarkach m.in. pod podłogami czy w dziurach ścian. Gryzoń odznacza się ogromnymi zdolnościami adaptacyjnymi do różnych warunków środowiska; występuje zarówno w głębokich kopalniach, jak i wielkich chłodniach, gdzie temperatura jest stale bardzo niska.
Mysz to zwinne i szybkie zwierzę, świetnie skacze i biega, potrafi wspinać się po drzewach i ścianach, w czym pomaga jej ogon. Unika wody, ale w razie potrzeby okazuje się być dobrym pływakiem. Ma doskonały słuch i łatwo się płoszy. Najbardziej aktywna jest w nocy, chociaż żeruje także w ciągu dnia. Kilkugodzinne okresy aktywności zazwyczaj oddzielone są okresami odpoczynku. Jest wszystkożerna, żywi się przeważnie zapasami zgromadzonymi przez człowieka, na polach zjada głównie nasiona lub owady. Może odżywiać się tylko jednym rodzajem pokarmu (roślinnym lub zwierzęcym) bez szkody dla zdrowia. Myszy często gryzą przedmioty niejadalne, np. materiały włókiennicze, książki, papiery, a odgryzione fragmenty służą im do budowy gniazd. Nie robią zapasów na zimę. Przedstawiciele tego gatunku żyją w grupach rodzin, które bronią wspólnie zajmowanego terytorium.
Mysz jest gatunkiem synantropijnym zaliczanym do szkodników. Powoduje wielkie straty, zjadając zapasy żywności oraz niszcząc wszelkiego rodzaju materiały i przedmioty, w celu zdobycia niezbędnych elementów do budowy gniazda[6]. Podobnie jak u szczurów, w kale myszy mogą znajdować się niebezpieczne dla zdrowia człowieka patogeny, a na jej stopach zarodniki szkodliwych grzybów rozkładających produkty spożywcze.
Znana powszechnie biała mysz laboratoryjna z czerwonymi oczami, będąca formą udomowioną (hodowlaną), cieszy się znacznie lepszą opinią niż jej dziki odpowiednik. Jest powszechnie wykorzystywana w placówkach naukowo-badawczych jako model zwierzęcy o wysokim stopniu homologii z człowiekiem[5][12]. Pierwotnie była rzadko obserwowana przez człowieka – występowała sporadycznie w dziko żyjących populacjach jako przejaw mutacji (albinizmu). Gdy schwytano taki okaz, pozostawiano go przy życiu i trzymano w zamknięciu. Później białe myszy hodowane były przede wszystkim jako zwierzęta – zabawki dla dzieci, następnie zajęła się nimi nauka. Stały się ssakami udomowionymi o olbrzymiej użyteczności, zwłaszcza w medycynie, weterynarii, farmacji, farmakologii i genetyce.
Myszarka polna, znana jako: mysz polna, (Apodemus agrarius) – gatunek niewielkiego gryzonia z rodziny myszowatych, przedstawiciel rodzaju myszarka (Apodemus, do którego zaliczane są także inne pospolite europejskie gryzonie, jak myszarka zaroślowa i myszarka leśna. Mysz polna zamieszkuje lasy i stepy Europy Wschodniej i dużą część palearktycznej Azji.
Nazwa zwyczajowa
W wielu polskich publikacjach dotyczących zoologii dla określenia gatunku Apodemus agrarius używa się nazwy zwyczajowej „mysz polna”. W wydanej w 2015 roku przez Muzeum i Instytut Zoologii PAN w Warszawie publikacji „Polskie nazewnictwo ssaków świata” rodzajowi Apodemus nadano nazwę myszarka, zaś niegdysiejszej "myszy polnej" – myszarka polna. Nazwa rodzajowa „mysz” została w publikacji PAN zarezerwowana dla rodzaju Mus.
Długość ciała bez ogona
7,0–12,5 cm
Długość ogona
6,4–8,9 cm
Masa
15–39 g
Ubarwienie
Na grzbietowej części ciała sierść brązowa, z czarną pręgą wzdłuż kręgosłupa; strona brzuszna i łapy – białe.
Cecha charakterystyczna
Bardzo małe uszy, które odróżniają myszarkę polną od np. myszarki leśnej.
(źródło Wikipedia)
